Vào ngày Chúa nhật 05.03.2000 vừa qua, Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã phong chân phước cho 44 vị tử đạo thuộc 5 quốc gia khác nhau. Ðó là linh mục Nicôla Bunkerd Kitbamrung của Thái Lan chết rũ tù năm 1944, Nữ tu Maria Stella Mardosewicz cùng 10 chị em thuộc thuộc dòng Thánh Gia bị quân Ðức Quốc Xã giết hại ở Bêlarútxia năm 1943, giáo lý viên người Phi Luật Tân Phêrô Calungsod 17 tuổi bị sát hại tại Ðảo Guam, hai linh mục Andre de Soveral và Ambrósio Francisco Ferro cùng 28 giáo dân bị giết tại Ba Tây năm 1645, và Thầy Giảng Anrê Phú Yên của Việt Nam tử đạo năm 1644. Ðây là buổi lễ đầu tiên trong số ba buổi lễ phong chân phước tại Rôma được dự trù trong Năm Thánh 2000 (ngày 05.03, ngày 09.04 và ngày 03.09).
Dưới bầu trời nắng đẹp, Thánh Lễ đã bắt đầu lúc 10 giờ sáng tại Công trường Ðền Thờ Thánh Phêrô với sự chủ tế của Ðức Thánh Cha, nhiều Hồng y, Giám mục, linh mục và khoảng 30.000 giáo dân khắp nơi tụ về. Riêng về thành phần đến từ Việt Nam có Ðức Hồng y Phaolô Phạm Ðình Tụng của Tổng Giáo phận Hà Nội, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam, Ðức Cha Batôlômêô Nguyễn Sơn Lâm của Giáo phận Thanh Hoá, Thư ký Hội đồng Giám mục Việt Nam, Ðức Cha Phêrô Nguyễn Soạn của Giáo phận Qui Nhơn, quê quán Thầy Giảng Anrê Phú Yên, Cha Tổng Ðại diện Antôn Nguyễn Văn Trường thay mặt Ðức Cha Phanxicô Nguyễn Quang Sách của Giáo phận Ðà Nẵng, là nơi Thầy Anrê đổ máu mình ra để minh chứng cho đức tin. Ngoài ra, Cha Nguyễn Văn Ngân là thư ký của Ðức Hồng y Phạm Ðình Tụng cũng cùng đi với Phái đoàn. Ðược biết Phái đoàn từ Việt Nam đến Rôma hôm thứ Bảy ngày 04.03, tức là chỉ một ngày trước Ðại lễ phong chân phước. Dầu sao đi nữa, đây cũng được xem như là một phép lạ của Chân phước Anrê Phú Yên vì dịp phong thánh cho 117 vị tử đạo Việt Nam ngày 19.06.1988 cũng ở Rôma, chính quyền Cộng sản Việt Nam đã không cho phép vị giám mục nào được đến tham dự, đó là chưa nói đến việc bài bác, đả kích biến cố này.
Về người Công Giáo Việt Nam tại Hải ngoại, có Ðức Tổng Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận, Chủ tịch Hội đồng Giáo hoàng Công lý và Hoà bình, Ðức Ông Ðinh Ðức Ðạo, Giám đốc Văn phòng Phối kết Mục vụ Việt Nam Hải ngoại, khoảng 200 linh mục và tu sĩ, đa số là đi học hoặc làm việc tại Rôma. Ngoài ra còn có khoảng 500 giáo dân Việt Nam đến từ Ðức, Thụy Sĩ, Pháp, Na Uy và Hoa Kỳ. Ðó là chưa kể có một số người đi với tính cách cá nhân.
Riêng về thành phần đến từ Hoa Kỳ, nơi có số linh mục cũng như giáo dân Việt Nam đông nhất thế giới ngoài chính quê hương, cũng chỉ có một ít người như Cha Lê Quang Hiền, Cựu Chủ tịch Liên đoàn Công Giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ, gốc Giáo phận Ðà Nẵng, Cha Lê Trung Khuê, gốc Giáo phận Qui Nhơn, Cha Trần Quý Thiện, Cha Nguyễn Thanh Long, 11 linh mục và tu sĩ thuộc Chi dòng Ðồng Công, cùng khoảng chục anh chị em giáo dân. Sở dĩ, số tín hữu Việt Nam hải ngoại tham dự không được đông đảo vì thời gian chuẩn bị quá gấp rút, từ lúc nhận được tin án phong Chân phước cho Thầy Anrê Phú Yên được Ðức Thánh Cha chuẩn nhận (27.01) cho đến ngày chính thức tôn phong (05.03) chỉ hơn có 1 tháng.
Trước Thánh Lễ, ca đoàn Việt Nam dưới sự điều khiển của Cha Hoàng Minh Thắng với khoảng 100 linh mục và tu sĩ nam nữ tại Rôma và hơn 20 anh chị ca viên của các cộng đoàn Công Giáo tại Ðức đã hát hai bài, "Bài Ca Nghìn Trùng" và "Anh Hùng Việt Nam", một cách hăng say chuẩn bị tâm hồn mọi người trước biến cố hồng ân phong chân phước sắp đến.
Trong Thánh Lễ, sau phần công bố Phúc Âm là Nghi thức tôn phong chân phước. Thật cảm động sau khi Ðức Thánh Cha công bố tôn phong chân phước cho những vị tử đạo này, ảnh của các ngài treo trước Ðền thờ Thánh Phêrô được che bằng vải nay tháo ra để cho các tín hữu chiêm ngắm. Thế là từ nay giáo hữu có thể được phép tôn kính công khai những vị chân phước tử đạo này. Hình Chân phước Anrê Phú Yên là một hình vẽ theo mẫu năm 1652. Không thể nói cho xiết sự cảm động và niềm hãnh diện đang dâng trào trong lòng mỗi người Công Giáo Việt Nam đang tham dự. Vị tử đạo tiên khởi của Giáo Hội Việt Nam nay được Giáo Hội hoàn vũ chính thức tuyên dương.
Trong bài giảng, khi đề cập đến gương tử đạo của Chân phước Anrê Phú Yên, Ðức Thánh Cha nói: "... [Chân phước Anrê Phú Yên] đã kiên trung đến cả đổ máu ra để trung thành với tình yêu của Ðấng mà ngài đã toàn hiến. Những lời ngài lặp đi lặp lại khi quyết tâm tiến bước trên con đường tử đạo diễn tả động lực thúc đẩy cả cuộc đời ngài: �Chúng ta hãy lấy tình yêu để đáp trả tình yêu của Chúa chúng ta, hãy lấy mạng sống đáp trả mạng sống.�"
Trong phần Lời nguyện giáo dân có một đại diện Việt Nam và phần Dâng Lễ có một cặp vợ chồng Công Giáo Việt Nam ở San Diego mới theo đạo cách đây không lâu do sự dẫn dắt kỳ diệu của Chân phước Anrê Phú Yên.
Thánh Lễ kết thúc gần 12 giờ trưa.
Giờ Chầu Tạ Ơn
Cũng trong ngày Chúa nhật 05.03.2000, vào lúc 4 giờ chiều tại Nguyện đường của Nhà Mẹ Dòng Tên có giờ Chầu Tạ ơn Thiên Chúa và tôn vinh Tân Chân phước Anrê Phú Yên với hơn 300 người tham dự đứng ngồi chật kín. Tưởng nên biết rằng Dòng Tên có mối quan hệ hết sức gắn bó với Chân phước Anrê Phú Yên bởi vì chính Cha Ðắc Lộ, Dòng Tên, đã rửa tội và sau này chọn làm Anrê làm Thầy Giảng để giúp đỡ ngài trong việc truyền bá Ðạo Thánh Chúa. Cũng chính Cha Ðắc Lộ chứng kiến tận mắt Thầy bị đâm và chém đầu ngày 26.07.1644. Sau đó ngài cho đưa thi hài Thầy qua Macao và được tu sĩ Dòng Tên cũng như giáo dân địa phương đón rước và chôn cất một cách trọng thể. Riêng Cha Ðắc Lộ vẫn luôn mang bên mình thủ cấp của Thầy và cho đem về Rôma năm 1652� để cất giữ trong Nhà Mẹ Dòng Tên.
Trong phần tôn vinh Chân phước Anrê Phú Yên, sau bài đọc bản tường trình của Cha Ðắc Lộ làm chứng về Thầy, Ðức Hồng Y Phaolô Phạm Ðình Tụng đã ban huấn dụ cho mọi người hiện diện. Ngài nói đến việc phải noi gương vị Tân Chân phước bằng lời cầu nguyện và đời sống thánh thiện cũng như cố gắng làm sao để có được một hàng ngũ giáo sĩ và giáo dân có khả năng và lòng nhiệt thành hầu nâng cao các giá trị nhân bản, đạo đức và thiêng liêng của người dân trong xã hội Việt Nam hiện đang bị tục hóa trầm trọng.
Sau Giờ Chầu Thánh Thể Tạ Ơn Thiên Chúa, Ðức Ông Ðinh Ðức Ðạo đã chia sẻ tâm tình với Ðức Hồng Y, các Ðức Cha và cộng đoàn về biến cố trọng đại này. Cũng trong dịp này, Ðức Hồng Y Phạm Ðình Tụng đã cảm ơn Cha Thỉnh Nguyện viên Paolo Molinari, Dòng Tên, và cả Nhà Dòng nói chung vì đã có công làm cho gương tử đạo anh hùng của Chân Phước Anrê Phú Yên tiếp tục sống động trong tâm hồn người Công Giáo Việt Nam gần 400 năm nay qua việc gìn giữ hài cốt và các sách vở nói về ngài. Ðáp lại lời Ðức Hồng Y, Cha Molinari, với giọng nói nghẹn ngào vì xúc động trước biến cố hồng ân này, đã tắt mấy lời về tinh thần của Chân Phước Anrê Phú Yên và lòng yêu mến đối với Giáo Hội Việt Nam. Sau cùng ngài làm cho mọi người Công Giáo Việt Nam hiện diện hết sức phấn khởi khi ngài nói: "Khi thời thế thuận tiện, thủ cấp của Thầy Anrê Phú Yên sẽ trở về Việt Nam. Cha Ðắc Lộ đã đưa Thầy từ Việt Nam qua Roma; từ Roma Thầy sẽ trở về Việt Nam".
Yết Kiến Ðức Thánh Cha
Cùng với phái đoàn các nước có những vị Tân Chân phước vừa được Ðức Thánh Cha tôn phong sáng hôm qua, phái đoàn Việt Nam đã đến Ðại Thính đường Phaolô VI lúc 11g30 sáng ngày thứ Hai 12.03.2000 để triều yết ngài. Ngỏ lời với Ðức Hồng Y Phạm Ðình Tụng, các giám mục, linh mục và giáo dân Việt Nam, Ðức Thánh Cha khuyến khích người Công Giáo Việt Nam hãy noi theo gương của Chân phước Anrê Phú Yên trong đời sống chứng tá đức tin của mình với lòng quảng đại và can đảm.
* *
*
Mặc dầu thời gian chuẩn bị cho ngày phong Chân phước Anrê Phú Yên thật ngắn ngủi, Văn Phòng Phối Kết Mục Vụ Việt Nam Hải Ngoại đã cố gắng liên lạc với nhiều cộng đoàn Công Giáo Việt Nam khắp nơi trên thế giới để phổ biến rộng rãi tin tức về biến cố hồng ân này, khuyến khích những ai có thể thì về Rôma tham dự ngày phong Chân phước hoặc hiệp ý tổ chức tại mỗi địa phương. Ngoài ra, với sự cộng tác của nhiều anh chị em linh mục, tu sĩ và giáo dân, Văn Phòng đã tổ chức chu đáo việc hướng dẫn cũng như mọi sắp xếp trong ngày lễ. Ðiều đáng nói hơn nữa là sự hiện diện của các vị đại diện hàng giáo phẩm đến từ Việt Nam càng làm cho mọi người hết sức phấn khởi, cảm thấy gắn bó hơn với Giáo Hội quê nhà đang đuợc vinh danh qua vị tử đạo tiên khởi. Ðược biết tại Việt Nam sau khi có tin Thầy Giảng Anrê Phú Yên sẽ được phong Chân phước ngày 05.03.2000, các giáo phận, cách riêng Giáo phận Qui Nhơn và Giáo phận Ðà Nẵng, đều tổ chức những tuần cửu nhật trọng thể để cầu nguyện cho ngày trọng đại này. Ngoài ra, giáo xứ Mằng Lăng thuộc Giáo phận Qui Nhơn, tức giáo xứ nhà của vị Tân Chân phước, dự trù sẽ xây một đền kính ngài và mừng lễ đặc biệt hôm 26.07 tới đây nhân kỷ niệm ngày ngài tử đạo. Ước gì việc Thầy Giảng Anrê Phú Yên được tôn phong chân phước giúp mọi người Công Giáo Việt Nam trong cũng như ngoài nước có dịp canh tân đời sống đức tin của mình, một đức tin đã được tưới gội bằng chính máu của vị tử đạo tiên khởi và của bao nhiêu chứng tá anh dũng khác của cha ông.
"Lạy Chúa là Thiên Chúa chúng con, để đáp lại ơn thánh Chúa, Chân phước tử đạo Anrê, người thanh niên trung thành cho tới chết, đã dâng hiến tình yêu đáp lại tình yêu Chúa Kitô. Nhờ lời chuyển cầu của Người, xin cho tình yêu đối với Chúa Kitô và với tha nhân luôn được kiện toàn nơi mỗi người chúng con. Chúng con cầu xin, nhờ Ðức Kitô, Chúa chúng con. Amen". (Lời nguyện Lễ kính Chân Phước Anrê Phú Yên)
Niên Biểu Chân Phước Anrê Phú Yên
1625: Sinh tại Phú Yên, Qui Nhơn.
1641: Chịu phép Rửa tội 1642: Ðược Cha Ðắc Lộ (Alexandre de Rhodes) nhận vào nhóm cộng tác.
1643: Gia nhập Hội Thầy Giảng, còn gọi là "Nhà Ðức Chúa Trời" (Maison Dieu).
1643-1644: Hoạt động ở Quảng Nam, Thuận Hoá, Quảng Bình.
1644: Bị bắt ở Hội An ngày 25 tháng 7.
1644: Tử đạo ngày 26 tháng 7. 1644: Hài cốt được rước đi Macao, Trung Quốc, và được chôn cất trọng thể. Thủ cấp được Cha Ðắc Lộ cất giữ.
1645: Toà án Giáo phận Macao mở cuộc điều tra sơ thẩm.
1652: Thủ cấp từ Goa và hồ sơ xin phong thánh từ Macao đến Rôma.
1653: Tiểu sử bằng tiếng Pháp. 1700: Tiểu sử bằng tiếng Bồ Ðào Nha. 1822: Tiểu sử do Cha Bỉnh viết bằng chữ quốc ngữ.
1959: Nhà văn Công Giáo Phạm Ðình Khiêm xuất bản cuốn "Người Chứng Thứ Nhất", viết về Thầy Anrê đi kèm với tên Phú Yên. Từ đây, Anrê Phú Yên dần trở thành tên chính thức của Thầy.
1997: Bộ Phong Thánh nhìn nhận tính cách hữu hiệu của cuộc điều tra sơ thẩm diễn ra tại Macao trong các năm 1645-1655. Sau đó, hồ sơ được bổ túc.
2000: Ðược sự chuẩn y của Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II, Bộ Phong Thánh lập Sắc lệnh phong Chân phước ngày 27 tháng 1.
2000: Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II tôn phong Chân phước tại Công trường Ðền thờ Thánh Phêrô ngày 05 tháng 03.
Anrê Phú Yên Vị Tử Đạo Tiên Khởi Của Việt Nam Linh Mục Dương Hữu Nhân, O.M.I.
Người Công giáo Việt Nam chuẩn bị tổ chức mừng vị tử đạo tiên khởi: Anrê Phú Yên
Ðúng vào lúc cuộc họp Thượng hội đồng các Giám mục về Á Châu khai diẽn tại Rôma, có sự tham dự của một phái đoàn quan trọng đại diện cho Việt Nam, thì một sự kiện khác cũng đang được chuẩn bị. Sự kiện nầy hẳn sẽ ghi khắc dấu ấn lâu dài trong đời sống của dân Chúa Việt Nam trong cũng như ngoài nước. Thật vậy, công trình nghiên cứu và sưu tầm về vụ án người Tôi Tớ của Chúa là Anrê Phú Yên đã hoàn tất mỹ mãn. Từ nay con đường đã rộng mở Giáo hội có thể chính thức công nhận cái chết vì đạo của ngài và tôn vinh ngài là vị chân phước để noi theo gương ngài và xin ngài hỗ trợ.
Người mà từ xưa người ta quen gọi là "Thầy giảng Anrê", sinh tại tỉnh Phú Yên năm 1625. Rửa tội năm 15 tuổi, cùng lúc với bà mẹ góa và các anh chị, do chính cha Ðắc Lộ (Alexandre de Rhodes). Lúc đó Anrê đã bắt đầu học chữ nho.
Một năm sau, Anrê xin được thu nhận vào nhóm các thầy giảng giáo lý do cha Ðắc Lộ mới thành lập. Vì tuổi còn trẻ, cần phải được hoàn tất chương trình đào tạo, Anrê được gửi gắm cho vị quan thuộc nhóm thầy giảng tên là Inhaxiô, một người được vị thừa sai tin cậy và là trụ cột của cộng đồng công giáo còn non trẻ. Anrê tiến triển vượt bậc trong việc học các kinh sách truyền thống, nhất là về đức tin Kitô giáo, đồng thời đảm nhận những công việc thấp hèn nhất để phục vụ nhà Chúa và luyện tập công tác giảng dạy.
Nhóm nầy gồm khoảng mười hai người, có cả người lớn lẫn thanh thiếu niên, được cha Ðắc Lộ hướng dẫn. Nhóm đã đạt được những thành công đáng kể trong việc rao giảng Tin Mừng; điều nầy đã làm nảy sinh ra lòng đố kỵ và tình trạng căng thẳng trong triều đình Chúa Nguyẽn, cũng như tại xứ Quảng Nam là nơi có trung tâm sinh hoạt truyền giáo chính của nhóm. Vị quan trách nhiệm chính quyền dinh Quảng Nam thề sẽ tiêu diệt Inhaxiô, và đã nhận được giấy phép cho bắt giam và kết án tử hình ngài. Theo kế hoạch của nhà cầm quyền thì "đạo của người Bồ đào nha" chỉ dành riêng cho người ngoại quốc, và mọi việc truyền đạo cho người Việt Nam phải bị cấm chỉ.
Inhaxiô vắng mặt khi lính đến tìm bắt ngài; thầy Anrê trẻ tuổi lúc ấy đang ở nhà một mình, và thầy đã tình nguyện nạp mình thế chỗ cho người anh cả của mình. Trước tòa án của quan đầu tỉnh Quảng Nam, Anrê đã tuyên xưng đức tin một cách phi thường, không giây phút nào nao núng: "Ước chi tôi có được ngàn mạng sống của tôi để hiến dâng tất cả cho Chúa hầu đền đáp ơn Ngài". Bị kết án, Anrê chờ đợi cái chết một cách rất bình thản, lòng đầy hân hoan, chỉ xin mọi người cầu nguyện cho thầy, để thầy được "...giữ nghĩa cùng đức Chúa Giêsu cho đến hết hơi, cho đến blọn [trọn] đời". Anrê chết do nhiều nhát dáo đâm rồi bị chặt đầu, miệng không ngớt kêu tên Giêsu. Ngày ấy là ngày 26 tháng bảy năm 1644. Anrê vừa được 19 tuổi. Ðắc Lộ ở bên cạnh thầy. Ðứng vây quanh Anrê còn có nhiều tín hữu công giáo Việt Nam và ngoại quốc, cũng như đông đảo đồng bào ngoài công giáo; mọi người rất xúc động trước sự tuyên xưng đức tin của thầy. Gương tử đạo của thầy lập tức nổi danh, và qua những lời chứng và tường thuật, đã lan truyền ra đến nhiều nước tận Rôma. Toà Giám mục Áo Môn (Macao), nơi có rất nhiều nhân chứng sinh sống, đã đón nhận thi hài thầy hết sức trọng thể, và tổ chức ngay trong tháng 12 năm ấy hồ sơ xin phong chân phước cho Anrê. Chính hồ sơ nầy ngày nay đã cung cấp cơ sở lịch sử chủ yếu giúp Giáo Hội có thể căn cứ vào để phán quyết.
Ðối chiếu với phần lớn các vị tử đạo được tôn phong năm 1988, Anrê biểu hiện một kinh nghiệm đặc sắc và có thể là sống động hơn cho ngày nay, do bối cảnh lịch sử hoàn toàn khác biệt. Những thế hệ công giáo tiên khởi được sinh ra trong bối cảnh của một nước Việt Nam hoàn toàn độc lập đối với các thế lực phương Tây, không bao giờ Bồ đào nha, là nước đã gửi đi các nhà thừa sai, đã can thiệp vào công việc của Việt Nam bằng bất cứ cách nào, dù là để bênh vực cho người công giáo.
Những đồng bào không công giáo, đại đa số đã tỏ ra hết sức ngưỡng mộ đối với chàng trai trẻ có lòng can đảm bất khuất nầy. Họ cảm nhận được nơi Anrê tình thương mà thầy đã đem đến cho tất cả những người đồng hương của thầy, một sự việc mà những nhân chứng đã nói đến, và họ đã đáp lại tình thương đối với thầy. Ðó là một sắc thái khá độc đáo trong cái chết của Anrê. Ðến thế kỷ 18 và 19 thì các tình huống và tâm trạng đã biến chuyển.
Khi nói đến lịch sử khởi công xây dựng Giáo Hội tại Việt Nam, người ta có thói quen đưa ra một vài nhân vật lịch sử lớn, đặc biệt là nhân vật Ðắc Lộ. Ðiều nầy không có gì cần phải cải chính. Nhưng lịch sử của Anrê còn chứng tỏ rằng Giáo Hội cũng đã được xây đắp nhờ vào những nỗ lực của số đông giáo dân Việt Nam thuộc những thế hệ đầu tiên. Ở vào thời của Anrê, thừa sai chỉ thỉnh thoảng mới có thể đến, và không thể sống thường xuyên ở trong nước. Chính vì lý do nầy mà những thầy giảng phải lên phiên thay thế họ.
Anrê là tiêu biểu cho tất cả những thừa sai Việt Nam vô danh nầy, là những anh hùng trong cuộc sống trước khi tỏ ra anh hùng trong khi chết. Người ta không thể không nghĩ rằng chính họ là những thừa sai thực sự, vì chỉ có họ mới đủ sức bảo đảm cho sự liên tục và sự tiến triển của cộng đồng công giáo. Thử hỏi tình trạng nầy không phải là giống như tình trạng ngày nay tại nhiều nơi mà sự lui tới của linh mục bị hạn chế đó sao? Chính ở điểm nầy mà Anrê là một gương mẫu của đời sống công giáo rất thích hợp cho thời nay. Thực thế, thật khó mà chọn Ðắc Lộ làm gương mẫu để noi theo, nếu không muốn nói là một cách gián tiếp. Ngài đại diện cho một thời đại vẻ vang, nhưng đã qua, của sứ mạng truyền giáo. Nhưng thời đại của Anrê, thời đại nầy, không bao giờ là không có.
Là một tín đồ công giáo gương mẫu, Anrê nêu gương về nhiều mặt. Chính thầy đã tuyên bố với quan tòa rằng thầy ở với vị thừa sai "để có dịp học hỏi và tìm hiểu cho thấu đáo đức tin Kitô giáo của mình". Tất cả những ngôn từ kể lại về thầy chứng tỏ thầy đã đạt đến một trình độ cao thâm trong sự hiểu biết và thực hành đời sống công giáo. Thầy đã tóm gọn trong một câu: "Ði theo Thầy Giêsu của tôi cho đến chết".
Anrê còn là một gương mẫu có tính cách rộng lớn hơn nữa. Thầy chết có những người công giáo thuộc nhiều nước vây quanh, tất cả đều một lòng ngưỡng mộ và tôn kính thầy. Thi hài thầy đến Macao đã đem lại cho thành phố nầy một sự hoà giải rộng rãi, trong lúc tại đây đang có những tranh cãi đau buồn từng chia rẽ tín hữu công giáo từ nhiều năm qua. Như thế, chàng tuổi trẻ Anrê không thể biểu hiện cho sự bình an và sự hòa hợp mà chúng ta hằng cầu mong có được trong Giáo Hội và giữa nhiều dân tộc sống trên địa cầu đó sao?
Khi Anrê bị giam, những người đến thăm quá xúc động, xin thầy cầu nguyện cho họ, Anrê trả lời họ rằng chính thầy là người tội lỗi đáng thương, và lẽ ra họ phải cầu nguyện cho thầy, để thầy được trung thành cho đến cùng. Ðức khiêm tốn sâu thẳm nầy có thể nói được là số mệnh của Anrê. Số mệnh nầy chắc cũng đã đeo theo vụ án của thầy khiến phải tụt lại đằng sau vụ án của các vị tử đạo khác của thời rất gần đây hơn...
Ngay từ năm Anrê vừa qua đời, người ta đã hăm hở tiến hành ngay hồ sơ xin phong chân phước. Nhưng chẳng may diẽn tiến công việc vướng mắc vào những cạm bẫy của lịch sử. Vào năm 1649, vụ án đã đến Rôma, và đã được Thánh Bộ Truyền Bá Ðức Tin đứng ra bảo trợ. Nhưng luật Giáo Hội qui định phải có một bản điều tra thứ hai, tiên liệu việc thẩm cứu các nhân chứng, hình như chủ yếu phải là người Việt Nam, về những câu hỏi do Tòa Thánh đặt ra. Do những cuộc bách hại, nên phúc trình thứ hai nầy đã không bao giờ được kết thúc. Lúc bấy giờ chỉ nghe được ở một nhân chứng: chính con trai của người đứng đầu cộng đoàn công giáo, cùng bị giam với Anrê, nhưng đã được ân xá vì đã 73 tuổi.
Phải tin rằng Thiên Chúa đã dành để cho thế hệ chúng ta được nhận thấy rõ ràng sự cao cả của vị tử đạo tiên khởi của Việt Nam và dạy chúng ta phải học hỏi với ngài. Ngài đã được gọi để nên mẫu mực cho tất cả những ai ngày nay đang dấn thân vào công việc làm chứng Tin Mừng, và cách riêng cho giới trẻ công giáo Việt Nam. Diẽn tiến chậm trẽ của hồ sơ xin tôn vinh chân phước thầy Anrê qua nhiều thế kỷ làm cho chúng ta tin rằng đó có thể là do thánh ý của Thiên Chúa.
Con đường còn lại phải vượt qua
Tuy nhiên, trước khi tôn vinh thầy Anrê Phú Yên lên trên các bàn thờ, còn một chặng đường nữa phải vượt qua, chắc chắn là ngắn hơn chặng đường trước. Công trình nghiên cứu lịch sử thực hiện theo lời yêu cầu của các giám mục Việt Nam sẽ được nghiên cứu và thẩm định bởi một ủy ban sử gia do Toà Thánh chỉ định: bởi lẽ, Giáo hội không muốn kể vào số các thánh, những người, dù cho xứng đáng, một khi những hoàn cảnh (chẳng hạn như về mặt chính trị) của đời sống và của cái chết của các vị nầy chưa được làm sáng tỏ.
Sau đó, một ủy ban các nhà thần học cũng do Toà Thánh chỉ định, sẽ xem xét giá trị làm chứng đức tin nơi cái chết của thầy Anrê, và sẽ phán quyết xem thầy có thực sự là một vị tử đạo không, nghĩa là một người bị xử tử do sự thù ghét đức tin và đã chấp nhận cái chết vì lòng mến Chúa và yêu thương anh em mình.
Nếu sự phán quyết của hai ủy ban đầu thuận lợi thì đến lượt một ủy ban thứ ba, gồm các hồng y, sẽ làm một phúc trình cho Ðức Giáo Hoàng về hoàn cảnh thích hợp để phong chân phước. Ðức Giáo Hoàng sẽ lấy quyết định tối hậu và tuyên bố thầy Anrê là vị chân phước. Sau cuộc tôn vinh chân phước, nếu có được một phép lạ nhờ sự cầu bàu của thầy và được công nhận thì thầy Anrê có thể được đề nghị trực tiếp tôn phong hiẽn thánh, như 117 vị tử đạo khác đã bước theo con đường của thầy.
Tất cả những cuộc vận động nầy có thể mất nhiều thời gian, thông thường thì trong nhiều năm, bởi vì Giáo Hội làm nảy sinh nhiều hoa quả thánh thiện và hiện nay còn nhiều trường hợp đang chờ đợi. Nhưng nếu Ðức Giáo Hoàng muốn thì mọi việc có thể tiến hành mau hơn. Chúng ta có quyền hy vọng Anrê sẽ được phong chân phước trong năm đại Toàn Xá 2000. Ðó là điều đã được công khai bày tỏ trước phái đoàn các giám mục Việt Nam và cử tọa các linh mục, tu sĩ nam nữ tại Rôma trong thánh lẽ trọng thể ngày 26 tháng 4 năm 1998.
Một sự kiện trọng đại cho Việt Nam
Và đến đây, các giám mục Việt Nam bắt đầu ước mơ. Ðức Giáo Hoàng thích cử hành lẽ phong chân phước tại các nước mà ngài thăm viếng. Dù nếu ngài không thể thăm viếng Việt Nam trong tương lai gần, thì chắc chắn ngài cũng có thể phái một Ðặc sứ đại diện cho ngài, để cho ngày đại lẽ mừng Anrê được cử hành hết sức trọng thể như mọi người mong ước, trong đất nước mà thầy đã sống, và ngay tại vùng đất mà thầy đã hy sinh tính mạng, trước sự hiện diện đầy hân hoan của đông đảo tín hữu công giáo Việt Nam.
Các giám mục Việt Nam, trong khi chuẩn bị tham dự cuộc họp Thượng Hội Ðồng về Châu Á, đã cầu xin cho Giáo Hội của các ngài quay trở về nguồn. Ðiều nầy cũng có nghĩa là người ta phải học hỏi thời kỳ đầu tiên của việc rao giảng Tin Mừng ở Việt Nam. Như vậy, việc phong chân phước cho thầy Anrê sẽ đến đúng lúc: nó sẽ tạo cơ hội cho mọi người nhận biết rõ ràng hơn những thế hệ đầu tiên của người công giáo Việt Nam, và biết noi gương họ nhiều hơn.
Anrê chắc chắn sẽ gây được nguồn cảm hứng cho đồng bào của mình về một sự đổi mới thật sự trong đời sống tâm linh và sự can cảm trong việc làm chứng nhân trong những tình huống khó khăn mà họ đang trải qua. Khi thầy giảng trẻ tuổi nầy hy sinh mạng sống tại Quảng Nam, thì đời sống công giáo còn khó khăn hơn nhiều. Nhưng thầy đã biết đi cho đến cùng theo sự xác tín của mình, trong niềm hân hoan và sự can đảm. Thầy là người anh cả của mọi người. Ngay từ bây giờ, chúng ta hãy cung kính dành cho thầy một chỗ xứng đáng trong trái tim của chúng ta, và đừng ngại kêu cầu với thầy như là vị bổn mạng của chúng ta.